Η δημιουργία του 1ου Γυμνασίου Καλαμάτας

Η προσπάθεια για τη δημιουργία του 1ου Γυμνασίου Καλαμάτας ξεκινά από τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης, στις 28 Φεβρουαρίου του 1857. Την ανάγκη δημιουργίας του σχολείου εκθέτει ο Δήμαρχος Ιωάννης Κ. Κυριακός (από τους πρωταγωνιστές της απελευθέρωσης της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου του 1821) στο ψήφισμα του Δημοτικού Συμβουλίου, όπου μεταξύ των άλλων αναφέρονται:



"Ο Δήμαρχος επρότεινεν ότι ενώ εκ του νομού Μεσσηνίας, ως εκ των παραγομένων προϊόντων το Δημόσιον ωφελείται ουκ ολίγον, είναι λυπηρόν εξ άλλου να στερείται και σύστασιν γυμνασίου εν τη πρωτευούση αυτής, ενώ εις άλλους νομούς μη συνεισφέροντας αναλόγως υπάρχουν συστημένα τοιαύτα γυμνάσια και ότι ένεκα της ελλείψεως τούτου πλείστοι των νέων αναγκάζονται να αποδημώσι και να υποστώσι δαπάνας δυσαναλόγους εις την συντήρησην και πρόοδόν των, ……"

Η Καλαματιανή εφημερίδα "Μεσσηνία", δημοσιεύοντας το ψήφισμα, επαινεί το Δημοτικό Συμβούλιο και εκφράζει την πεποίθηση ότι ο Νομάρχης θα το λάβει υπ' όψιν του και θα το προωθήσει στην κυβέρνηση.
Το 1857 είναι η χρονιά, που ξεκινά η κατασκευή μεγάλων έργων στην πόλη, όπως η αγορά τροφίμων, οι ναοί της Υπαπαντής, Αγίου Νικολάου και Αγίου Ιωάννου καθώς και ένα κτήριο στο Βόρειο τμήμα της πόλης, κάτω από το φρούριο, το οποίο προοριζόταν να αποτελέσει το νοσοκομείο της Καλαμάτας. Το κτήριο αυτό ξεκινά να κτίζεται με πέτρες από τη γύρω περιοχή, παραμένει όμως ημιτελές μέχρι τη στιγμή, όπου το Δημοτικό Συμβούλιο αποφασίζει να μετατραπεί σε κτήριο του Γυμνασίου. Η απόφαση παίρνεται για να "πιεστεί" κατά κάποιο τρόπο η κυβέρνηση και να προχωρήσει στην έκδοση σχετικού διατάγματος για τη σύσταση του σχολείου.

Την υπόθεση του σχολείου, αυτή την εποχή, προωθεί προς την κυβέρνηση ο νέος δήμαρχος της πόλης αλλά συγχρόνως και βουλευτής, Θεόδωρος Ιωαν. Κυριακός. Στις 16 Φεβρουαρίου 1861 ο τοπικός τύπος γράφει: " Ο Δήμος Καλαμάτας, πλήρης πεποιθήσεως ότι η Βασιλική Κυβέρνησις τάχιον θέλει αποκαταστήσει και ενταύθα Γυμνάσιον, εξέθεσε εις εργολαβίαν και το υπόλοιπον του τοιχίσματος του από πολλού δια Γυμνάσιον ανεγειρομένου δημοτικού καταστήματος".

Πράγματι στις 12 Μαρτίου του 1861 ο δημαρχεύων πάρεδρος Θ. Χ'' Καρτερούλης με ομάδα επιφανών πολιτών-επιτρόπων μεταξύ των οποίων και ο Σπύρος Αλεξανδράκης συμφωνούν με συνεργείο Λαγκαδιανών μαστόρων (φημίζονταν για την τέχνη τους) να εκτελεσθούν όλες οι αναγκαίες εργασίες για την αποπεράτωση του κτηρίου μέχρι τέλους Ιουνίου του 1861. Μεταξύ άλλων η συμφωνία προέβλεπε ότι "….οι κτίστες θα χρησιμοποιήσουν υλικό, όσον ευρίσκεται εκεί και ότι λείψει θα το φέρουν από μέρος, που θα υποδείξει ο Δήμαρχος και οι επίτροποι….. Οι επίτροποι θα δώσουν το ασβέστι σβησμένο στους λάκκους, τα ξύλα για τις σκαλωσιές, δύο φορτία κρασιού οκάδες 120, δέκα οκάδες μπαρούτι ……. Για την εργασία οι εργάτες θα λάβουν τα χρήματα από το Δημοτικό Ταμείο - δρχ. 3 κατά τετραγωνικό τεκτονικό πήχυ…."

Και ενώ η προθεσμία περνά χωρίς (βέβαια) το κτήριο να έχει τελειώσει, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1861 με βασιλικό διάταγμα, που υπογράφει η Αντιβασιλεύουσα Βασίλισσα Αμαλία γίνεται η σύσταση του πολυπόθητου Γυμνασίου της Καλαμάτας. Με το ίδιο διάταγμα προβιβάζεται σε Γυμνασιάρχη ο Καθηγητής Σύρου Αριστείδης Κυπριανός, μετατίθεται από τη Λαμία ο Καθηγητής των Μαθηματικών Κ. Μάτσας, διορίζονται Καθηγητές της Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας οι Δημήτριος Πετρίδης και Ιωάννης Παντούρης, διδάσκαλος της ιχνογραφίας ο Θεμ. Δράκος και μετατίθεται από την Αθήνα ο Καθηγητής Γ.Α. Βακαλόπουλος.

Το σχολείο δεν είναι όμως ακόμα έτοιμο. Για το λόγο αυτό ο επιφανής πολίτης και πρώτος δήμαρχος της Καλαμάτας, Παναγιώτης Μπενάκης, παραχωρεί το μεσαίο πάτωμα του τριώροφου αρχοντικού του, για την προσωρινή στέγαση του σχολείου. Το αρχοντικό αυτό στεγάζει σήμερα το Μουσείο Μπενάκη.

Στις 7 Οκτωβρίου του 1861 έρχονται οι καθηγητές. Η "Μεσσηνία" γράφει: "…αφίχθησαν δια του ατμοκινήτου ο Γυμνασιάρχης Κυπριανός και οι καθηγηταί Παντούρης και Μάτσας υποδεχθέντες (sic) φιλοφρονέστατα και ενθουσιαστικότατα παρά πάντων των συμπολιτών ημών με ανέκφραστον χαράν και αγαλλίασιν, παρακληθέντες υπό των επισημοτέρων να ξενισθώσιν εις τας οικίας των έως ου ευρεθούν οικίαι κατάλληλοι. Ούτω ο Γυμνασιάρχης και ο Παντούρης εξενίσθησαν υπό του Αρχιεπισκόπου, ο δε Μάτσας υπό του Παν. Μπενάκη. Καθ' όλην την εβδομάδα ταύτην επεσκέπτοντο καθ' εκάστην αυτούς πλείστοι της πόλεως ταύτης και άλλων μερών της Μεσσηνίας".

Οι εγγραφές στο Γυμνάσιο αρχίζουν από τη Δευτέρα 9 Οκτωβρίου 1861….

Το πότε ακριβώς έγινε η μετεγκατάσταση του Γυμνασίου στο νέο κτήριο-καμάρι των Καλαματιανών δεν είναι απόλυτα γνωστό. Υπολογίζεται ότι έγινε το 1862. Ο Δήμος για την κατασκευή του Γυμνασίου δαπάνησε περισσότερα από 50.000δρχ.


Η επίδραση της λειτουργίας του Γυμνασίου στην πνευματική ζωή της πόλης, τον περασμένο αιώνα ήταν σημαντική. Οι διαλέξεις των καθηγητών, οι πανηγυρικοί τους, οι εκδόσεις τους καθώς και τα θεατρικά τους έργα συνέβαλαν, ώστε να δημιουργηθεί στην Καλαμάτα μια πνευματική παράδοση σπάνια για επαρχιακή πόλη.
 Ονομαστή ήταν και η βιβλιοθήκη του σχολείου, η οποία το 1901 αριθμούσε τρεις χιλιάδες τόμους και η οποία για ένα διάστημα ήταν ανοικτή για όλον το πληθυσμό της Καλαμάτας.

http://www.oocities.org/athens/academy/3179/greeksite/greekindex.html